چرا کامبیز روشن روان مدت هاست موسیقی فیلم نساخته؟ - مجله یافان

روشن روان که قبلا در حوزه موسیقی فیلم پرکار بود، چند سالی است که فعالیت خاصی در این زمینه ندارد. به همین جهت علت این امر را از او جویا شدیم. او به مجله یافان شرح داد: من یکی از پرکارترین آهنگسازان فیلم در دهه های 60 و 70 بودم؛ زمانی که موسیقی فیلم اثری هنری به حساب می آمد که هم در بالا بردن جنبه های دراماتیکی فیلم ها نقش بسزایی ایفا می کرد، هم اثری هنری به حساب می آمد و قابلیت شنیده شدن و اجرای صحنه ای جدای از فیلم را داشت. آهنگسازان موسیقی فیلم در آن زمان اکثرا دارای تحصیلات آکادمیک موسیقی بودند و می توانستند موسیقی خود را به صورت پارتیتور بنویسند که در نتیجه امکان ماندگاری آنها و در صورت نیاز اجرای صحنه ای ممکن بود.

او ادامه داد: از نیمه دهه 70 با ورود سینتی سایزرها، سمپلرها و بانک های صوتی که مرتبا پیشرفته تر و کیفیت شنیداری بهتری را عرضه می کردند، از یک طرف شمار زیادی از جوانان بااستعداد وارد سینما شدند که علاقه و توانایی کار با این ابزار را داشته ولی از دانش موسیقی و آهنگسازی آگاهی چندان نداشتند. آنها می توانستند بدون نیاز به نوازنده ها با کمترین هزینه موسیقی فیلم بسازند که البته خوشایند تهیه کنندگان فیلم بود. از سوی دیگر گروهی از نوازندگان که اجرای موسیقی های متن فیلم را انجام می دادند، بیکار شدند.

روشن روان در ادامه صحبت هایش تاکید کرد: این دگرگونی باعث شد تا از یک طرف، آهنگسازانی که موسیقی خود را آکوستیک و با اجرای نوازندگان ضبط می کردند و طبعا هزینه بیشتری برای سازندگان فیلم داشت، به مرور حضورشان در فیلم به عنوان آهنگساز کمرنگ تر شود. از سوی دیگر موسیقی فیلم به تدریج کیفیت هنری خود را از دست داد و تبدیل به نوعی موسیقی کلیشه ای از جنس موسیقی پاپ شد. از سوی دیگر تهیه کنندگان و کارگردان هایی که فقط فروش هر چه بیشتر گیشه برایشان مهم بود به تولید فیلم هایی پرداختند که عاری از خلاقیت و نگاه هنری بود و نیاز به همان موسیقی های ماشینی داشت. از این رو زمینه برای حذف کارگردان های خوب و متفکر، آهنگسازان تحصیلکرده و نوازندگان استودیویی فراهم شد. ناگفته نماند که در همان سال ها بودند آهنگسازان خوبی که با استفاده از مولدهای صوتی، موسیقی های مناسب و تاثیرگذاری هم ساختند.

این آهنگساز بیان نمود: با توجه به موارد گفته شده از ابتدای دهه 80 تصمیم گرفتم حضور کمتری در موسیقی فیلم داشته باشم؛ مگر این که فیلمی ساخته شود که نیاز به موسیقی آکوستیکی داشته باشد و کارگردان آن با شناختی که قاعدتا باید از آهنگسازان و شیوه موسیقی نویسی و سابقه کاری آنها داشته باشد، آهنگساز مناسب آن را انتخاب و به کار دعوت کند. به باور من آهنگساز نباید با لابی گری و شیوه های گوناگون، خود را به کارگردان، تهیه کننده و فیلم تحمیل کند، بلکه باید از طرف کارگردان با آگاهی تمام انتخاب شود.

روشن روان در پاسخ به پرسش دیگر مجله یافان مبنی بر اینکه چرا موسیقی فیلم همانند گذشته با مخاطب ارتباط برقرار نمی کند؟ اظهار کرد: کاملا معین است؛ هنگامی که موسیقی متن نتواند ارتباط منطقی با فیلم برقرار کند و توانایی کمک به بالا بردن کشش های دراماتیکی فیلم را نداشته باشد و ساختار موسیقی ضعیفی داشته باشد، نمی توان توقع داشت موسیقی تاثیر مثبتی در فیلم داشته باشد و در حافظه مردم باقی بماند.

او اضافه کرد: امروزه بخش بزرگی از موسیقی های فیلم و سریال، افکت های صوتی مشابهی هستند که به سبب تکرار زیاد و نامربوط در فیلم ها، دلزدگی ایجاد می کنند. امروزه می توان بخش هایی از موسیقی های متن را روی فیلم های دیگری گذاشت، بدون اینکه مسئله ای برای فیلم یا بیننده ایجاد کند؛ فرضا بیننده بگوید موسیقی متعلق به فیلم دیگری است. در حالی که سابق بر این موسیقی متن فیلم ها هویت منحصر به فرد خود را داشتند که به طور کامل با فیلم منطبق و درآمیخته بودند. از این رو فرضا امروز اگر شما قسمتی از موسیقی سریال امیرکبیر یا گل های داوودی را بشنوید، فورا تصاویر آن فیلم ها جلوی چشمانتان نقش می بندند. هر چند که این موسیقی ها سی و اندی سال پیش ساخته شده اند.

لزوم استمرار یادگیری موسیقی از هنرستان تا دانشگاه

این هنرمند درباره اینکه آیا در حال حاضر هنرستان ها و دانشکده های موسیقی استاندارهای لازم را برای آموزش موسیقی دارند، گفت: با توجه به اساتید خوبی که امروزه در دانشکده های موسیقی تدریس می کنند، انتظار این است که فارغ التحصیلان با دانش کافی وارد فعالیت هنری شوند. ولی در پاره ای موارد به کسانی برخورد می کنیم که هرچند دانش آموخته دانشگاه معتبری هم هستند ولی از ابتدایی ترین دانش موسیقی بی بهره اند. مشکل شاید این است که ورودی های رشته موسیقی همگی دانش آموخته هنرستان های موسیقی نیستند و میزان سواد موسیقی آنها با هم برابر نیست.

او ادامه داد: اگر ورودی ها همگی دانش آموخته هنرستان ها باشند، وقتی وارد دانشگاه می شوند، ادامه منطقی دروس هنرستان را فرا می گیرند و نیازی نیست دروس ابتدایی را از صفر آغاز کنند. اگر چنین نباشد نه تنها اساتید ناچار به تدریس دروس پایه می شوند، بلکه به خاطر درس های زیاد غیرموسیقی نمی توانند دروس پایه را به طور کامل آموزش دهند که این فرایند تا خاتمه دوره ادامه پیدا می کند؛ مگر این که دانشجو با هزینه گزاف کلیه دروس تخصصی را از اساتید خارج از دانشگاه فرا بگیرد.

آموزش مجازی ساز مطلوب نیست

روشن روان همچنین درباره تأثیر آموزش مجازی موسیقی در دوران کرونا، شرح داد: با توجه به اینکه فعلا امکان آموزش حضوری در دانشگاه ها و هنرستان ها وجود ندارد، برخی دروس نظری را هر چند با دشواری می توان آموزش داد ولی آموزش ساز را به خوبی و با کیفیت نمی توان انجام داد. برای آموزش ساز لازم است استاد و هنرجو رو در روی یکدیگر باشند تا هنرجو با دیدن دست، نحوه اجرای استاد، ریزه کاری ها و حس اجرا بتواند آموزش درستی ببیند. تجربه آموزشی 11 ماه گذشته نشان می دهد که تدریس آنلاین برای ساز مطلوب و قابل قبول نیست.

انتخابات آنلاین خانه موسیقی بهترین گزینه است

این موسیقیدان که از بنیانگذاران خانه موسیقی است، در پاسخ به اینکه آیا نقدی نسبت به اداره کنونی این نهاد دارد یا خیر؟ پاسخ داد: خانه موسیقی که نتیجه تلاش مستمر عوامل اجرایی آن است، باید خانه امن و مورد اطمینان اهالی موسیقی و خانه دوم آنان باشد. اگر هیات مدیره و مدیرعامل محترم احساس کنند که با تغییرات شگرفی که در موسیقی و نسل جوان آن افتاده نیاز به تغییراتی در اساسنامه است قطعا چنین کاری خواهند کرد؛ همینطور اگر اعضای خانه مواردی از تغییرات لازم در خانه را لازم بدانند باید امکان ارائه پیشنهادشان به هیات مدیره را داشته و در صورت نیاز نشست هایی جهت مصاحبه انجام شود.

او همچنین درباه برگزاری آنلاین انتخابات این نهاد بیان نمود: با توجه به شرایط فعلی که امکان گردهمایی وجود ندارد و معلوم نیست تا چه زمانی این محدودیت ادامه خواهد داشت، اگر امکان برگزاری انتخابات آنلاین وجود داشته باشد بهترین و شاید تنها گزینه باشد که در این صورت عده بیشتری از اعضا می توانند مشارکت داشته باشند.

درست نیست هر کس به تنهایی روز موسیقی را انتخاب کند

در سال های اخیر بارها شاهد اختلاف نظر اهالی موسیقی بوده ایم تا حدی که آخرین بار این اختلاف نظر، گریبانگیر انتخاب روز ملی موسیقی شد. این هنرمند در خاتمه مصاحبه با مجله یافان درباره این اختلاف نظرها بیان نمود: اختلاف نظر همیشه وجود داشته و نمی توان انتظار داشت همگان به یک شکل فکر کنند. در مورد موضوع مهمی چون معین روز ملی موسیقی و پیشنهاد آن به شورای فرهنگ عمومی لازم است متفکران موسیقی با مشورت جامعه شناسان و در نظر دریافت تمام جوانب و دعوت از صاحب نظران پیشنهاد خود را ارائه دهند. اینکه هر کس به تنهایی روز یا مناسبتی را اعلام کند به نظرم درست نیست. این مقوله می تواند توسط خانه موسیقی به خاتمه مطلوب برسد.