الفبای مراقبت از نوزادان نارس - مجله یافان

الفبای مراقبت از نوزادان نارس

نویسنده:دکتر زهرا عباس پور تمیجانی

بیشتر نوزادان نارس بین هفته های 32 تا 37 بارداری متولد می شوند. اگر نوزاد نارس شما پس از زایمان مشکل نداشته باشد (یعنی دچار کمبود اکسیژن، عفونت شدید، یا آسیب مغزی یا ریوی نباشد) احتمال معلولیت یا تاخیر رشد در او کم خواهد بود.

ممکن است در طول 2 سال اول زندگی نوزاد نارس، به نظر برسد که او از لحاظ رشدی نسبت به نوزادان رسیده هم سن عقب ماندگی دارد. اما انتظار بر این است که نوزاد شما همان توالی شاخص های رشدی هر کودک دیگری را بگذراند. این تاخیر در رشد نوزاد نارس در حدود 2 سالگی از سن تقویمی به تدریج جبران خواهد شد. هنگامی که کودک به سنین پیش از مدرسه رسید، 2 تا 4 ماه تفاوت از لحاظ سن یا رشد مسئله ای برای کودک در میان هم سالانش ایجاد نمی نماید. هنگامی که کودکتان مدرسه را به طور رسمی آغاز کرد، در خصوص هر مشکل در یادگیری، خواندن و ریاضیات به خاطر نارس بودن هوشیار باشید، زیرا ممکن است این مسائل برای اولین بار در سال های اول مدرسه خود را نشان دهد. اغلب نوزادان نارس بدون اینکه دچار تاخیر رشدی یا ناتوانی جدی شوند، عظیم می شوند. به طور کلی هر چه نوزاد هنگام زایمان نارس تر، با وزن کمتر و بیمارتر بوده باشد با احتمال بیشتری امکان دارد که دچار تاخیر رشد یا معلولیت شدید گردد.

معلولیت ها در نوزادان نارس

اگر نوزاد شما هنگام تولد بسیار نارس (قبل از هفته 26 بارداری به جهان آمده است) یا وزنش بسیار کم بوده (800 گرم یا کمتر)، به احتمال بیشتری ممکن است دچار معلولیت شدید گردد. در خصوص نوزادان بسیار نارس یا با وزن بسیار کم، این معلولیت ها ممکن است رخ دهد:

معلولیت ذهنی

فلج مغزی

نابینایی

ناشنوایی

بعضی از نوزادانی که با وزن بین 1500 تا 2500 گرم متولد می شوند در مقایسه با نوزادان رسیده بعدها دچار تفاوت در ضریب هوش می شوند، اما این تفاوت ها معمولا کم است.

نوزادان نارسی که با وزن بالای 2500 گرم متولد می شوند، تنها در معرض خطر اندک معلولیت های رشدی هستند. نوزادانی که دارای نشانه های تاخیر رشدی هستند، احتمالا با یاری یک زندگی خانگی ایده آل و مراقبانی که به نوزاد توجه دارند، بهبود پیدا می نمایند.

تولد نوزاد نارس به چه معناست؟

بارداری به طور طبیعی حدود 40 هفته طول می کشد. نوزادی که حداقل 3 هفته زودتر از این زمان متولد گردد، نارس به شمار میرود. نوزادانی که نزدیک به زمان 40 هفته به جهان بیایند، مسائل کمتری خواهند داشت. نوزادانی که زودتر و نزدیک به 32 هفتگی (اندکی بیش از 7 ماهگی) متولد می شوند، نمی توانند آسان شیر بخورند، تنفس نمایند و گرمای بدنشان را حفظ نمایند. اما پس از اینکه به این نوزادان زمان داده شد تا رشد نمایند اغلب آنها می توانند بیمارستان را ترک نمایند. نوزادانی که در کمتر از 26 هفتگی (اندکی زیر 6 ماه) متولد می شوند با احتمال بیشتری ممکن است دچار مسائل جدی شوند. اگر نوزاد شما با وزن بسیار کم متولد شده یا بیمار باشد، ممکن است با مسائل بسیار جدی و مرگباری روبرو گردد.

مشکل نوزاد نارس چیست؟

ممکن است نتوان نوزاد نارس را از راه دهان تغذیه کرد، تنفس بدون وقفه نداشته باشد یا نتواند بدنش را گرم نگه دارد. این نوزادان به زمان بیشتری برای رشدونمو کامل نیاز دارند. پس از اینکه مسائل ناشی از تولد زودرس را از سر گذراندند، اغلب آنها را می توان بدون خطر از بیمارستان مرخص کرد. داشتن یک نوزاد نارس ممکن است تنش زا و ترساننده باشد. برای اینکه بتوانید از عهده این کار برآیید، شما و همسرتان باید مراقب خودتان و مراقب یکدیگر باشید. ممکن است صحبت با یک مشاور یا مددکار اجتماعی به شما یاری کند. بعلاوه ممکن است بتوانید والدین دیگری را که تجربه مشابهی داشته اند پیدا کنید و از آنها یاری بخواهید.

علل تولد نوزاد نارس

تولد نوزاد نارس ممکن است ناشی از وجود مسائلی در جنین، مادر یا هر دوی آنها باشد. اغلب علت زایمان زودرس پیدا نمی گردد. شایع ترین علت تولد نارس اینها هستند: مسائل جفت، بارداری دوقلو یا بیشتر، عفونت در مادر، مسائل رحم یا گردن رحم و مصرف الکل یا داروهای غیرمجاز حین بارداری.

درمان هایی که نوزاد نارس نیاز دارد

نوزادان نارسی که به واحد مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) منتقل می شوند به دقت از لحاظ عفونت و تغییرات در تنفس و ضربان قلب تحت مراقبت قرار می گیرند. تا زمانی که این نوزادان نتوانند درجه حرارت بدن شان را حفظ نمایند، با استفاده از تخت های مخصوصی آنها را گرم نگه می دارند. این نوزادان معمولا از راه لوله بینی یا تزریق داخل وریدی تغذیه می شوند. تغذیه از راه لوله تا زمانی که نوزاد آنقدر بالغ گردد که بتواند نفس بکشد، بمکد و ببلعد و از راه پستان یا بطری تغذیه گردد، ادامه پیدا می نماید. نوزادان بسیار نارس و بیمار بسته به مسائل پزشکی شان نیاز به درمان اختصاصی دارند. نوزادانی که نیاز به یاری برای تنفس دارند را زیر لوله اکسیژن یا ماشین تنفس (ونتیلاتور) - که به ورود و خروج هوا به ریه ها یاری می نماید- قرار می دهند. درمان های دارویی و جراحی بسته به شرایط نوزاد ممکن است لازم باشد.

شیر مادر باعث حفاظت بیشتر نوزاد در برابر عفونت می گردد. بنابراین پزشکان ممکن است از شما بخواهند شیر خود را بدوشید و دست کم در چند هفته اول پس از زایمان آن را برای نوزاد به بیمارستان بیاورید.

پزشکان و پرستاران واحد مراقبت های ویژه نوزادان متخصص مراقبت از نوزادان نارس هستند. اگر نوزاد شما در واحد مراقبت های ویژه نوزادان بستری است، می توانید در خصوص چگونگی مراقبت از نوزادتان چیزهای زیادی از آنها یاد بگیرید.

وقتی نوزاد نارس را به خانه می برید

هنگامی که نوزاد نارس را به خانه می برید، از اینکه نوزادتان در دوره های کوتاه تر از انتظار شما می خوابد، شگفت زده نشوید. نوزادان نارس نسبت به نوزادان رسیده اغلب جز دو ره های کوتاهی بیدار نیستند، اما تعدد بیدار شدن شان از نوزادان دیگر بیشتر است. از آنجایی که نوزاد شما تنها برای دوره های کوتاهی بیدار است، ممکن است به نظر برسد که مدت درازی طول می کشد تا به شما پاسخ دهد. نوزادان نارس بسیار ساده تر از نوزادان رسیده بیمار می شوند. ترتیبی دهید که نوزادتان مورد معاینات دوره ای و واکسیناسیون منظم برای پیشگیری از بیماری های جدی قرار گیرد. بعلاوه توجه داشته باشید که نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) میان نوزادن نارس شایع تر است. بنابراین مراقب باشید که نوزاد روی شکمش نخوابد. این کار احتمال بروز این نشانگان را کاهش می دهد.

نوزاد نارس هم شیر مادر می خواهد

هدف از تغذیه، فراهم کردن کالری، مایع و موادغذایی کافی جهت رشد مناسب نوزاد است. در خصوص نوزادان نارس، هدف آن است که رشد نوزاد با همان فرایند داخل رحمی ادامه یابد. مقدار رشد جنین در داخل رحم در طول دوران بارداری به تدریج زیاد می گردد و از هفته 37 بارداری، وزن گیری روزانه به حداکثر خود یعنی حدود 35 گرم در روز می رسد. در این دوران، بعلاوه توانایی های تکاملی برای مکیدن، بلعیدن، هضم و جذب موادغذایی به تدریج به وجود می آید. در نوزادان نارس، رفلکس مکیدن از ابتدای محدوده قابلیت زنده ماندن (23 هفته) و حتی قبل از آن وجود دارد اما هماهنگی بین مکیدن و بلعیدن تقریبا در 34 هفتگی برقرار می گردد. تکامل این هماهنگی تا حد زیادی به سن داخل رحمی بستگی دارد. البته در بعضی از نوزادان این هماهنگی در سن پایین تر از 32 هفتگی کامل می گردد. نیازهای تغذیه ای نوزادان نارس هم با نوزادان ترم (رسیده) تفاوت دارد. نیاز به انرژی، برای تامین نیازهای متابولیک پایه و هم فراهم کردن سرعت رشد مناسب در نوزاد نارس بیشتر است. نیاز به پروتئین هم در نوزادان نارس بیش از نوزادان ترم است. در خصوص چربی ها، هضم و جذب چربی در نوزادان نارس کامل نیست. نیاز به سدیم، کلسیم، فسفر، آهن و بعضی ویتامین ها در نوزادان نارس بیشتر است. ترکیب شیرمادری که نوزاد نارس به جهان آورده است با شیرمادر نوزاد رسیده تفاوت دارد به طوری که شیرمادر نوزاد نارس تا حدود زیادی نیازهای تغذیه ای این نوزادان را تأمین می نماید. در شیرمادر نوزاد نارس مقدار نیتروژن، پروتئین، اسیدهای چرب، اسیدهای چرب غیراشباع شده با زنجیره بلند، سدیم، کلر، مهمیم و آهن بیشتر است. برترین تغذیه برای نوزاد نارس، شیرمادر خودش است. عوامل رشد و اجزای سلولی سیستم ایمنی موجود در شیر مادر، دفاع سیستم ایمنی شیرخواران نارس را بهبود می بخشند. مقادیر عوامل ایمنی در شیرمادر نوزاد نارس از شیرمادر نوزاد رسیده بیشتر است. سیستم ایمنی (روده ای- پستانی) مکانیسمی است که به وسیله آن، شیرخواری که شیرمادر می خورد قسمتی از قدرت دفاعی مادر را کسب می نماید. تماس پوست با پوست مادر و شیرخوار غلظت پادتن های شیرمادر را تحت تاثیر قرار می دهد. تکامل سیستم عصبی در شیرمادرخواران بیشتر بوده و افزایش ضریب هوشی در آنها دیده می گردد. تغذیه با شیرمادر ارتباط عاطفی مادر و شیرخوار را که در نوزادان کم وزن در معرض خطر است، بهبود می بخشد. شیرمادر دمای مناسب دارد و همواره در دسترس است. به رغم فواید فراوان بالقوه ای که در تغذیه نوزاد نارس با شیرمادر وجود دارد در نوزادان نارس و به خصوص در نوزادان باوزن تولد کمتر از 1500 گرم ممکن است شیرمادر تمام نیازهای غذایی نوزاد را فراهم نکند بنابراین ضروری است از مغذی نماینده های شیرمادر در تغذیه نوزادان استفاده کرد.

نظر کارشناس/ دکتر سیدحسین فخرایی، فوق تخصص نوزادان

بعد از تولد نوزاد نارس چه باید کرد؟

حدود 8 تا 10 درصد نوزادان متولدشده، نارس هستند (قبل از هفته 37 بارداری متولد شده اند). با توجه به اینکه بسیاری از این نوزادان قبل از اینکه آمادگی کامل برای زندگی خارج رحمی پیدا نمایند متولد می شوند، دچار مسائلی خواهند شد و به همین علت نیاز به توجه خاص پزشکی و یاری فوری بعد از زایمان دارند.

براساس مقدار نارسی نوزاد، ممکن است متخصص بچه ها از متخصص نوزادان هم یاری بگیرد. این شخص تخصص خاصی در مراقبت از نوازدان نارس دارد و در تصمیم گیری برای اقدامات لازم و درمان های مربوطه هم یاری خواهد نمود.

در صورتی که نوزاد شما نارس متولد شده، ممکن است نه تنها ظاهری متفاوت، بلکه رفتاری متفاوت هم با نوزاد رسیده داشته باشد. در حالی که وزن میانه نوزاد طبیعی هنگام تولد 5/2 تا 5/3 کیلوگرم است، نوزاد نارس کمتر از 5/2 کیلوگرم وزن دارد و هرچه زودتر متولد شده باشد جثه کوچک تری دارد و مقدار سر او نسبت به بقیه بدن عظیم تر است و چربی کمتری در بدن خود دارد. پوست او به علت داشتن چربی کمتر شفاف تر به نظر می رسد و شما می توانید حتی عروق خونی او را در زیر پوست ببینید.

نوزاد نارس معمولا هنگام تولد فاقد ماده پنیری محافظ پوست (ورنیکس) است، چون این ماده در اواخر بارداری ترشح و ساخته می گردد.

چون نوزاد نارس هیچ گونه چربی محافظی ندارد، ممکن است در درجه حرارت اتاق سردش گردد و بنابراین بلافاصله بعد از تولد باید روی یک دستگاه گرم نماینده به نام وارمر یا در یک محفظه به نام انکوباتور قرار داده گردد که درجه حرارت آن سبب گرم نگه داشتن وی می گردد. بعد از معاینه سریع در اتاق زایمان، نوزاد در همین محفظه به اتاق مراقبت مخصوص منتقل می گردد.

ممکن است متوجه شوید که نوزاد نارس شما گریه نمی نماید یا به آرامی گریه می نماید و حتی در تنفس مشکل دارد که علت این امر نارس بودن سیستم تنفسی او است.

برای اطمینان از شرایط تنفس، نوزاد نارس شما تحت نظر و مراقبت پزشک قرار خواهد گرفت و در صورت لزوم و بنا به تشخیص پزشک متخصص بچه ها و نوزادان، ممکن است به بخش مراقبت های ویژه نوزادان که مجهز به دستگاه ها و وسایل مناسب برای نگهداری نوزادان نارس است، منتقل گردد.

چون نوزاد نارس ممکن است به مدت طولانی دربخش مراقبت های ویژه نوزادان بستری گردد و تحت مراقبت قرار گیرد، شما ممکن است شانس بغل کردن و شیر دادن به او را بعد از زایمان از دست بدهید.

برای جلوگیری از این امر سعی کنید هرچه سریع تر بعد از زایمان او را ببینید و تا جایی که ممکن است در مراقبت از او یاری کنید.

با توجه به شرایط نوزاد و خودتان تا حد امکان وقت خود را در اتاق نوزادان و نزد او بگذرانید و حتی در صورتی که نمی توانید او را بغل کنید، او را از پنجره های انکوباتور لمس کنید و در صورت امکان از پستان خود و مستقیما به او شیر بدهید و در صورت عدم امکان، شیر خود را بدوشید و در اختیار پرستاران بگذارید تا به وسیله لوله معده یا از راه مناسب دیگری به او داده گردد.

در ضمن سعی کنید در زمانی که پرستاران به نوزادتان شیر می دهند او را دیدن کنید، زیرا این کار به فراوری بیشتر شیر در شما یاری می نماید تا بعدا بتوانید به فرایند شیردهی ادامه دهید.

هر چقدر بیشتر به جریان بهبود نوزادتان یاری کنید و هرچه بیشتر با او ارتباط داشته باشید، بهتر قادر به درک موقعیت خواهید بود و مراقبت بعدی او بعد از ترخیص از بیمارستان برایتان آسان تر خواهد شد.

سن نوزادان 4 نوع تعریف دارد

سن نوزاد هم گویای عمری است که بر او گذشته، هم شاخصی از مقدار رشدونمو اوست. یک نوزاد نارس، برعکس نوزادی که دوران زندگی جنینی را به طور کامل گذرانده، تعریف های متفاوتی دارد و به همین علت ممکن است والدین دچار سردرگمی شوند. هنگامی که رشدونمو نوزادتان را دنبال می کنید، باید تفاوت میان این سنین متفاوت را بدانید:

1. سن بارداری: این تعریف که برای سن جنین به کار می رود، از اولین روز آخرین دوره قاعدگی مادر مقدار گیری می گردد. این عدد برای مشخص سن نوزاد نارس و مقدار رشدونمو هنگام تولد هم به کار می رود. این عدد در واقع معادل سن بارداری است.

2. سن پس از لقاح: این تعریف که برای سن نوزاد به کار می رود، از اولین روز آخرین چرخه قاعدگی مادر آغاز می گردد (همان سن بارداری است اما با نامی متفاوت). این عدد ممکن است در ابتدای زندگی نوزاد نارس شما برای تخمین مقدار رشدونمو او به کار رود.

3. سن تقویمی: از روز تولد نوزاد مقدار گیری می گردد.

4. سن تصحیح شده: سن تقویمی نوزاد یا کودک منهای هفته ها یا ماه هایی است که او زودتر از موقع معمول به جهان آمده است. به اسم نمونه اگر نوزاد شما یکساله است و 3 ماه زودتر از حد معمول به جهان آمده می توانید انتظار داشته باشید که او شبیه یک نوزاد 9 ماهه باشد و مانند او رفتار کند. (سن تصحیح شده). این عدد هنگامی که رشدونمو کودکتان را در 2 سال اول پس از تولد دنبال می کنید، می تواند برای شما اطمینان بخش باشد.

منبع:www.salamat.com

/ع

منبع: راسخون