همه چیز درباره گل بابا آدم؛ انواع، خصوصیات و نکات کشت - مجله یافان

معرفی کوتاه از گل

آلوکازیا، گیاه بابا آدم یا گیاه گوش فیلی، یک گیاه آپارتمانی محبوب با برگ های بزرگ قلبی یا پیکانی شکل است که از ریزوم های غده ای شکل رشد می نماید. این گیاه برای رشد به آب و هوای گرم و مرطوب احتیاج دارد که شبیه زیستگاه بومی آن ها باشد. بنابراین، بهتر است آن را در داخل خانه و آپارتمان پرورش دهید. با این حال، برگ های بابا آدم ها برای انسان و حیوانات سمی است و در صورت داشتن حیوانات خانگی یا بچه ها باید از نگهداری آن ها صرف نظر کنید. در ادامه، درباره خصوصیات بابا آدم، اهمیت فرهنگی و معانی نمادین آن می خوانید.

خصوصیات گیاه شناسی

بابا آدم، آلوکازیا، گیاه گوش فیلی یا گیاه ماسک آفریقایی به گیاهی سرسبز و آپارتمانی با برگ های بزرگ می گویند. نام علمی بابا آدم Alocasia spp است. این گیاه از خانواده شیپوریان محسوب می گردد و یک گیاه علفی چند ساله است. ارتفاع بابا آدم بالغ بسته به گونه و واریته آن به 60 سانتی متر تا 3 متر و عرض آن هم به همین میزان می رسد. این گیاه در نور غیرمستقیم خورشید و فضای روشن داخل خانه یا سایه ای در فضای باز رشد می نماید. بابا آدم در بهار و تابستان برترین رشد خود را دارد. این گیاه به ندرت گل می دهد اما اگر گل دهی داشته باشد، گل ها به رنگ زرد یا کرمی روشن هستند. این گیاه برای انسان و حیوانات خانگی سمی است.

انواع گل

نزدیک به 100 گونه از آلوکازیا یا بابا آدم در سراسر دنیا وجود دارد و تعداد بسیار زیادی از آن ها به عنوان گیاهان آپارتمانی نگهداری می شوند. در ادامه بعضی از گونه ها و ارقام محبوب این گیاه را می خوانید:

• آلوکازیا کوپریا یا رد سکرت: گیاهی به ارتفاع 90 سانتی متر با برگ هایی به رنگ فلزی برنزی قرمز است.
• بابا آدم یا گوش فیل آمازونی: گیاه پیوندی محبوب که برگ هایی به رنگ سبز تیره و رگه های سفید یا سبز روشن قابل و بزرگ دارد.
• آلوکازیا یا گل بابا آدم خارجی: این رقم کوتاه قد از بابا آدم برگ های ژولیده با رگ برگ های سفید یا کرمی دارد.
• بابا دم زبرینا: گونه ای شیک اما افسانه ای از بابا آدم که می تواند تا 90 سانتی متر رشد کند. ساقه های این بابا آدم راه راه و گورخری هستند و باعث شده اند به گیاهی متمایز و خاص تبدیل گردد.
• آلوکازیا مخمل مشکی: گیاهی به رنگ سبز تیره و خیره نماینده با رگ برگ های سفید است. این یک گیاه ارتفاق کمتری دارد و معمولا ارتفاع آن کمتر از 45 سانتی متر باقی می ماند.
• بابا آدم کوچک رقصنده: این واریته ساقه های زیبایی شبیه به یک رقصنده دارد و برگ های آن ریز هستند. برگ های این بابا آدم زیبا در زمستان می ریزند.

اهمیت فرهنگی گل

در فرهنگ های مختلف، آلوکازیا صرفا یک گیاه در حاشیه و پس زمینه ای نیست. استفاده از این گیاه در آیین ها و مراسم های مختلف مذهبی و فرهنگی فراتر از زیبایی شناسی آن است، فضای معنوی چنین مراسم هایی را تقویت می نماید و شرکت نمایندگان در این مراسم ها را غرق در یک حس عمیق تر از هدف مراسم می نماید. این ارتباط با ریشه های فرهنگی و معنویت گواهی بر اهمیت ماندگار این گیاه است. به علاوه، انعطاف پذیری و سازگاری این گیاه با سبک های مختلف طراحی داخلی، آن را از دهه 1950 میلادی به یکی از گیاهان زینتی در خانه ها تبدیل نموده و به دکوراسیون مدرن حال و هوای قدیمی می بخشد.

نمادشناسی

آلوکازیا، با شاخ و برگ های چشمگیرش، مظهر استفاده از فرصت ها است. برگ های بزرگ و طرح دار آن، که گاهی شبیه ماسک های آفریقایی هستند یا رگه های برجسته ای مانند اسکلت را به نمایش می گذارند، نه تنها شگفتی های تزئینی بلکه نمادی از رشد و رسیدن به آسمان هستند.

زیستگاه و پراکندگی گل

گیاه بابا آدم بومی منطقه ها گرمسیری در ساحل اقیانوس آرام جنوبی، آسیا و شرق استرالیا است. ارتفاع این گیاهان گرمسیری فریبنده می تواند به 3 متر هم برسد، اگرچه در حالت عادی به عنوان گیاهان آپارتمانی کوچکتر گوشه خانه شما باقی می مانند. آلوکازیا از غده ها یا ریزوم ها رشد می نماید و در زمستان به خواب زمستانی می رود. اگرچه نگهداری از بابا آدم ممکن است کمی سخت باشد اما در شرایط رشد مناسب در داخل خانه رشد می نماید.

آب و هوای مورد علاقه

آلوکازیا در دمای بین 15 تا 29 درجه سانتی گراد برترین میزان رشد را دارد. اجازه ندهید دمای اطراف ان گیاه به زیر 15 درجه سانتی گراد برسد. بابا آدم را از وسایل گرمایشی و سرمایشی دور نگه دارید و از هر گونه تغییر ناگهانی دما در اطراف آن اجتناب کنید.

بابا آدم در زیستگاه بومی خود به رطوبت زیاد عادت دارد. این گیاهان را می توان در حمام، آشپزخانه یا سایر محیط های مرطوب پرورش داد. برای افزایش رطوبت اطراف بابا آدم، از یک دستگاه رطوبت ساز در اتاق بهره ببرید یا گیاهان را روی سینی سنگریزه پر از آب قرار دهید تا حالت جزیره پیدا کند. برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه هم اجازه ندهید ته گلدان بابا آدم در آب بماند.

احتیاجهای خاک

آلوکازیا را باید در خاک مخلوط گلدانی سست دارای زه کشی خوب بکارید. این گیاهان خاک کمی اسیدی را ترجیح می دهند. برای تهیه خاک مورد علاقه این گیاه از خاک مخلوط گلدان همه منظوره مبتنی بر ذغال سنگ نارس یا یک خاک مخلوط مخصوص آروئیدها بهره ببرید. بابا آدم ها زیر گلدانی مرطوب و خیس را دوست ندارند. بنابراین، اگر گلدان این گیاه احتیاج به بهبود زه کشی دارد، می توانید خاک مخلوط آن را با پوست درخت ارکیده یا پرلیت اصلاح کنید.

باغبانی گل

این گیاهان ترجیح می دهند در گلدانی نسبتا کوچک کاشته شوند و رشد نمایند. برای کاشت این گیاه در گلدان نو باید صبر کنید تا ریشه های آن در سوراخ زه کشی ته گلدان نمایان شوند. برای کاشت این گیاه در گلدان نو باید مراحل زیر را طی کنید:

• گلدانی را انتخاب کنید که قطر آن 2.5 تا 5 سانتی متر بیشتر و کمی عمیق تر از گلدان قبلی باشد.
• گیاه را از گلدان فعلی خود خارج کنید و هرگونه علائم پوسیدگی ریشه آن را آنالیز کنید. در صورت فشرده شدن یا آسیب تماشا ریشه ها، قسمت های پوسیده یا آسیب دیده را جدا کنید. ریزوم ها را در صورت احتیاج تقسیم کنید و ریزوم های اضافی را در گلدان های جداگانه بکارید.
• میزانی از خاک تازه گلدان را در کف گلدان نو بریزید.
• ریزوم ها را در گلدانی دیگر در همان سطحی که در ظرف قبلی بود قرار دهید.
• به گلدان تازه میزانی خاک در اطراف دو طرف توپ ریشه تا پایه ساقه اضافه کنید.
• خاک را به آرامی فشار دهید تا حفره های هوا و آب به خوبی از بین برود. تا 3 ماه پس از کاشت یا انتقال بابا آدم به گلدان نو از کود دهی خودداری کنید.

فصل کاشت

برای کاشت بابا آدم یا انتقال دادن آن به گلدانی نو باید تا بهار صبر کنید. این گیاه را باید در بهار زمانی که گیاهان آغاز به رشد دوباره می نمایند، بکارید.

روش های تکثیر

این گل به وسیله ریزوم و دانه تکثیر می گردد. موقع انتقال بابا آدم به گلدان نو یا تعویض خاک آن، ریزوم های نو یا اضافی را با احتیاط جدا کنید و به همان روشی که شرح دادیم، در گلدان نو بکارید.

تکثیر این گیاه به وسیله تقسیم ریزوم بسیار آسان است. به همین علت، تکثیر به وسیله بذر زیاد انجام نمی گردد. با وجود این، اگر گیاه بالغی دارید که گل می دهد و غلاف های بذر فراوری می نماید، می توانید دانه ها را از غلاف های خشک شده خارج نموده و در خاک مخلوط گلدانی غنی از کوکوپیت بکارید. بذرها را روی سطح قرار بدهید. سپس، یک لایه نازک از خاک مخلوط گلدانی را روی آن ها بپاشید. خاک ترکیبی یا مخلوط گلدان را تا زمانی که دانه ها جوانه بزنند مرطوب کنید اما خیس نگه ندارید. برای تکثیر بابا آدم به وسیله بذر باید شکیبا باشید زیرا سال ها طول می کشد تا نهال هایی با میزان کامل و برگ های بزرگ و زیبا پرورش دهید.

دستورالعمل های مراقبت

بابا آدم معمولا در نور غیرمستقیم روشن رشد می نماید. این نور از سوختن برگ های این گیاه جلوگیری می نماید اما میزان و نوع نور بستگی به گونه یا رقم بابا آدم دارد. بعضی از گونه های بزرگ بابا آدم می توانند نور مستقیم خورشید را به طور کامل تحمل نمایند و رنگ برگ آن ها پررنگ تر است.

به طور کلی، مکانی در کنار یا نزدیک به یک پنجره با نور شرقی یا غربی، نور فیلتر شده لازم برای این گیاه را تأمین می نماید و بسیاری از گونه های بابا آدم از چنین شرایط نوری استقبال می نمایند. بعضی از انواع بابا آدم می توانند میزان سایه یا کم نوری بیشتری را در خانه شما تحمل نمایند اما ممکن است رشد برگ های آن ها کندتر و کمتر چشم گیر گردد.

اگر گیاه گوش فیلی شما برگ های کوچک تر یا کم رنگ تری می دهد، رشد کندی دارد و حتی برگ هایش را از دست می دهد، به نور بیشتری احتیاج دارد. در این صورت، باید این گیاه را به جایی با نور فیلتر شده بیشتر منتقل کنید. تأمین میزان مناسب نور خورشید برای رشد سالم گوش فیل لازم است. این گیاهان علاوه بر ارتفاع، برگ های بزرگ و برجسته ای دارند که برای رشد به نور کافی احتیاج دارند.

استفاده از کود مایع گیاهان آپارتمانی با فرمولاسیون 20-20-20 در طول فصل رشد برای گیاه بابا آدم توصیه می گردد. این کود مخلوط همه منظوره حاوی 20 درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم برای رشد شاخ و برگ سالم و ریشه های قوی است. کود سه 20 را را تا نیمه رقیق کنید تا خطر سوختگی برگ کاهش یابد، یا به آن کم کم کود دهید تا به تدریج مواد مغذی آن آزاد شوند.

این گیاهان، به ویژه نمونه های بزرگتر، به مواد مغذی فراوانی احتیاج دارند. بنابراین، تغذیه بابا آدم با کود مناسب یک یا دو بار در ماه در حالی که گیاه در حال رشد است برترین کار خواهد بود. تغذیه آلوکازیای خود را وقتی این گیاه در خواب زمستانی است متوقف کنید.

بابا آدم ها گیاهان آب دوستی هستند اما آبیاری این گیاهان به دقت و احتیاط بیشتری احتیاج دارد. باید دقت داشته باشید که خاک این گیاهان را به طور یکنواخت مرطوب نه خیس نگه دارید. آن ها در ماه های زمستان که در خواب زمستانی به سر می برند به آب کمتری احتیاج دارند.

قبل از آبیاری اجازه دهید چند سانتی متر از بالای خاک گلدان بابا آدم تقریبا خشک گردد. این کار به مرطوب نگه داشتن خاک آن به طور یکنواخت یاری می نماید. خاک خیس، گیاه را مستعد ابتلا به عفونت های قارچی و پوسیدگی ریشه می نماید.

نکات برای کشت پیروز

اگر بابا آدم ها شرایط مناسبی داشته باشند، کشت و مراقبت از آن ها بسیار آسان است. به این ترتیب، بابا آدم می تواند در ماه های گرم تابستان به سرعت رشد کند و هر هفته یک برگ نو بدهد. در ادامه، احتیاجهای اصلی آلوکازیا برای کشت پیروز را می خوانید.

• بابا آدم را در یک مکان سرپوشیده گرم با رطوبت بالا و نور غیر مستقیم و روشن نگهداری کنید.

• این گیاه را در خاک کمی اسیدی و در گلدانی که زه کشی خوبی دارد بکارید.
• آبیاری را تا حدی انجام دهید که خاک به طور یکنواخت مرطوب باشد اما در زمستان و در زمان خواب زمستانی آبیاری بابا آدم باید کم گردد.
• در طول فصل رشد بابا آدم را با یک کود متعادل تغذیه کنید.
• بابا آدم را تنها در صورتی هرس کنید که بخواهید شاخ و برگ های آسیب دیده، در حال مرگ یا مرده آن را بردارید. انجام این کار باعث می گردد که مواد مغذی به سمت شاخ و برگ سالم بروند و به شکوفایی گیاه یاری کند. بهتر است آلوکازیای خود را زمانی که به طور فعال در بهار یا تابستان رشد می نماید، هرس کنید.
• از قیچی معمولی یا باغبانی استریل و تیز برای بریدن ساقه، شاخ و برگ معیوب این گیاه بهره ببرید. به علت سمی بودن این گیاه هنگام هرس آن از دستکش بهره ببرید.
• گیاهان بابا آدم معمولا قربانی بیماری نمی شوند. با این حال، بیشتر گونه های آلوکازیا مستعد ابتلا به کنه های عنکبوتی هستند. برگ های بزرگ آن ها نیز اگر در معرض باد یا طوفان شدید قرار بگیرند، پاره می شوند. بنابراین، آن ها را در یک منطقه حفاظت شده و امن به ویژه در برابر طوفان نگهداری کنید.
• گیاهان آلوکازیا بیشتر به علت شاخ و برگ های زیبا نگهداری می شوند تا گل هایشان، اما در شرایط مناسب بابا آدم گل می دهد. گل های بابا آدم چندان بزرگ و قابل توجه نیستند اما می توانید از آن ها برای به دست آوردن بذر بابا آدم بهره ببرید. اگر آلوکازیای شما به میزان کافی بالغ باشد که بتواند گل بدهد، باید در فصل بهار منتظر گل های آن باشید.

استفاده های دارویی گل

بابا آدم فقط یک گیاه زینتی و زیبا نیست، بلکه این گیاه یک داروی کاهش استرس طبیعی هم هست. برگ های سبز و شاداب آن حس آرامش را به هر اتاقی می بخشند و یک روان درمانگر خاموش هستند. مطالعات نشان می دهند که رنگ سبز برگ های بابا آدم تأثیر تسکین دهنده ای بر روان ما دارد و باعث آرامش بیشتر فکر می گردد. وجود یک گلدان بابا آدم در گوشه ای از خانه یا دفتر کار می تواند یک عنصر آرامش بخش در یک روز آشفته باشد.

درمان ها و کاربردهای سنتی

ریشه گیاه بابا آدم از گذشته تا به امروز یکی از گیاهان دارویی پرطرفدار و پرخاصیت است. ریشه این گیاه و عصاره آن برای درمان مسائل پوست و مو به کار می رود. خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی ریشه بابا آدم به داشتن موها و پوستی شاداب یاری می نماید. از ریشه این گیاه برای لاغری، درمان نقرس و تصفیه خون هم استفاده می نمایند. بااین حال، مصرف این داروی گیاهی به مادران باردار یا شیرده، کسانی که مشکل قرنیه چشم دارند، دیابتی هایی که انسولین مصرف می نمایند و کسانی که همواره فشار خون آن ها پایین است، توصیه نمی گردد.

هشدار درباره سمیت

برگ های بابا آدم برای حیوانات خانگی سمی هستند. بنابراین، اگر حیوان خانگی مانند سگ یا گربه در منزل دارید، بهتر است از خیر نگهداری بابا آدم بگذرید.

نتیجه گیری

بابا آدم یک گیاه آپارتمانی خاص است که علاقه مندان به گیاهان زینتی آن را می پسندند. این گیاه برای رشد بهتر به محیطی نسبتا گرم و مرطوب احتیاج دارد. برای ایجاد رطوبت مورد احتیاج این گیاه می توانید برای آن جزیره درست کنید. این گیاه آپارتمانی برای رشد بهتر به محیطی روشن که نور غیرمستقیم خورشید دارد احتیاج دارد. بابا آدم اگر به میزان کافی رشد کند، در فصل بهار گل های ریز و سفید یا کرمی رنگ می دهد.