طرف های برجام می توانند مانع تمدید تحریم تسلیحاتی ایران شوند - مجله یافان

از وبسایت وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی دیدن نمایید.

این پیش نویس به دنبال جلسه هفته گذشته وزیران خارجه کشورهای اروپایی حاضر در برجام (انگلیس، فرانسه و آلمان) و بیانیه ضد ایرانی آنها و همچنین گزارش آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد، و ادعای وی در مورد اینکه ایران در حملات سال گذشته به عربستان دست داشته، در میان اعضای شورای امنیت توزیع شد.

موضوع لغو تحریم های تسلیحاتی ایران در اکتبر 2020، یکی از مفاد موجود در برجام است و نکته عجیب در این میان آن است که کشورهای اروپایی حاضر در برجام با وجود حمایت لفظی از این توافق و با توجه به آنکه لغو این تحریم ها یکی از معدود منافع باقی مانده در برجام برای ایران است، کوشش چندانی برای منصرف کردن آمریکا از پیگیری این پیش نویس انجام نمی دهند و حتی رفتار آنها به گونه ای است که از اقدامات آمریکا نیز حمایت می نمایند.

هر چند کشورهای اروپایی با روی کار آمدن ترامپ و اقدامات او علیه توافقات بین المللی به این نتیجه رسیده اند که باید وابستگی خود به ایالات متحده را کمتر نموده و مستقل شوند اما با این وجود کوشش قابل توجهی در این راستا از سوی آنها انجام نمی گردد و در موضوعات حساسی که می توانند کسب استقلال از آمریکا را شروع نمایند باز هم به گونه ای عمل می نمایند که دنباله روی آنها از واشنگتن را به تصویر می کشد.

در همین رابطه برای تحلیل بهتر رفتار کشورهای اروپایی با ایران و آمریکا و پیش نویس قطعنامه ضد ایرانی ایالات متحده، با فرانسیس نیکولاد سفیر سابق فرانسه در تهران به تبادل نظر نشستیم. نیکولاد از سال 1993 تا 1997 سفیر فرانسه در تهران بوده است.

متن این تبادل نظر به توضیح زیر است:

*همانطور که در جریان هستید وزیران خارجه کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس بعد از دیداری که در برلین داشتند اعلام کردند که برنامه هسته ای، برنامه موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران به عنوان نگرانی های جدی اروپا مطرح هستند. این نگاه کشورهای اروپایی دقیقاً همانند نگاهی است که آمریکا به ایران دارد. به نظر شما چرا اروپا همچنان به دنباله روی از آمریکا در چنین موضوع مهمی ادامه می دهد.؟

نخست بخاطر آنکه اغلب اروپائی ها معتقد هستند که این سه موضوع حساس بوده و نه تنها برای منافع آمریکا بلکه برای منافع و امنیت خود آنها نیز تهدید محسوب می شوند. اینکه آیا آنها درست می گویند یا آنکه اشتباه می نمایند موضوعی است که احتیاج به بحث دارد. اما باید این موضوع را نیز در ذهن داشته باشیم که برای حدود 80 سال اروپائی ها سرنوشت خود را گره خورده با سرنوشت آمریکا دیده اند.

همچنین باید این نکته را به یاد داشت که بعد از جنگ جهانی دوم اروپا وحدت و موفقیت خود را مدیون چتر امنیتی آمریکا بوده است و به همین دلیل است که اروپائی ها امروز به شدت از دست ترامپ به دلیل اظهاراتش علیه ناتو و خارج کردن نظامیان امریکایی از آلمان و شروع جنگ تجاری با اروپا عصبی هستند.

علاوه بر این وقتی که به آینده نگاه می کنیم، اروپائی ها مطمئناً خواستار دیدن یک آمریکای ضعیف و زمین خورده نیستند و کاملاً بر عکس فکر می نمایند. بر همین اساس تحلیل اختلاف میان اروپا و آمریکا مشکل است، سخت است که بتوان اروپا را قانع کرد که باید خو د را از واشنگتن جدا کند.

مطمئناً اگر امروز اختلافی میان دو طرف است مقصر اصلی آن دونالد ترامپ است. در چنین شرایطی اروپا می خواهد در نزدیک ترین فاصله ممکن به آمریکا باشد دقیقاً همانند مشت زنی (بوکسور) که به حریف خود می چسبد تا از خوردن ضربات سخت فرار کند.

*به موجب قطعنامه 2231 سازمان ملل متحد که به توافق هسته ای ایران و کشورهای 1+5 رسمیت داد تحریم های تسلیحاتی ایران در اکتبر امسال میلادی به انتها می رسد اما با این وجود آمریکا با آماده کردن پیش نویس قطعنامه ای در حال فشار آوردن بر شورای امنیت سازمان ملل جهت تمدید این تحریم هاست. دلیل اصلی مخالفت واشنگتن با کم شدن تحریم ها علیه ایران چیست؟

پاسخ روشن است. اول از همه اینکه مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، به دنبال محروم کردن ایران از تمامی منافع برجام است. به همین دلیل است که بعد از اعمال تحریم علیه تمامی فعالیت های مالی، بحث اعمال تحریم بر صادرات اورانیوم و آب سنگین از ایران مطرح شد که بر اساس برجام امکان پذیر شده بود.

علاوه بر این موارد اعمال محدودیت بر همکاری های هسته ای میان ایران و کشورهای باقی مانده در برجام حتی موارد کاملاً مفیدی که برای محدود کردن خطرات منع اشاعه مطرح بودند در دستور کار آمریکا نهاده شد. اکنون او (پمپئو) بدنبال تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل است که بر اساس برجام در اکتبر عمر آن به انتها می رسد.

*سه کشور اروپایی حاضر در برجام گفته اند که از کوشش های آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران حمایت نمی نمایند. با توجه به صحبت هایی که شد آنها چگونه این کار را انجام خواهند داد؟

به صورت فنی این امر امکان پذیر است. همانطور که آگاه هستید تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به وسیله شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه امکان پذیر است. این بدان معناست که موضوع در دستور جلسه شورای امنیت قرار می گیرد.

این دستور جلسه باید قبل از هر نوع رای گیری و یا بحثی در خود شورای امنیت پذیرفته گردد و این تائید شدن احتیاجمند رای اکثریت یعنی 9 عضو از 15 عضو شورای امنیت است و حق وتو نیز در این مورد اثری ندارد.

اگر واقعاً روسیه، چین، انگلیس و فرانسه به عنوان اعضای شورای امنیت آماده هستند که با ورود این موضوع (تمدید تحریم های تسلیحاتی) به دستور جلسه شورای امنیت در مورد درخواست کشوری که دیگر عضو برجام نیست اما خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است مخالفت نمایند نباید کار سختی در یافتن پنج کشور دیگر در حمایت از چنین رویکردی داشته باشند.

*فرانسه، آلمان و انگلیس بارها اعلام نموده اند که به توافق برجام پایبند هستند اما آنها در این رابطه فقط حرف زده اند و کوشش کافی برای حفظ این توافق را انجام نداده اند، همین امر موجب شده تا ایران به این نتیجه برسد که برجام منافع تهران را تامین نمی نماید، بر این اساس چگونه ممکن است که این توافق در معرض خطر را حفظ کرد؟

این درست است که برجام در شرایط بسیار ضعیفی نهاده شده و این اساساً به دلیل ناتوانی کشورهای باقی مانده در برجام یعنی فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین در تامین منافع ایران است که بر اساس برجام کاملاً در مورد آنها حق دارد.

در مورد طرف های ایران (کشورهای باقی مانده در برجام) داشتن اراده سیاسی مهم نیست. من معتقدم که کشورها می خواهند به برجام یاری نمایند اما جامعه تجاری نمی خواهد خود را در خطر تحریم های آمریکا قرار دهد و دولت ها نیز برای انجام کاری که خطری واقعی برای آنها دارد دلیلی نمی بینند.

اما با وجود این شرایط سخت هنوز یک نقطه مثبت وجود دارد و آن اینکه شرکای ایران تمایلی برای ترک برجام ندارند، بنابراین آینده برجام در دستان ایران است. این نکته درست است که انتخاب آسان نیست اما کدام انتخاب برای ایران بهتر است؟

باقی ماندن در توافقی که در آینده قابل پیش بینی هیچ سودی برای ایران ندارد و یا ترک توافق با این خطر که کشورهایی که در آینده و در موقعیتی بهتر می توانند یاریگر باشند، تبدیل به دشمن می شوند؟ ممکن است یک راه سومی نیز وجود داشته باشد و آن اینکه ایران از برجام خارج گردد اما فوراً اعلام کند که به تعهدات خود در این توافق به صورت کاملاً داوطلبانه و یک طرفه پایبند است.

این راه سوم امکان مانور را برای ایران فراهم می نماید اما باید این نکته را در نظر داشت که اگر ایران و یا یکی دیگر از کشورهای حاضر در برجام از این توافق خارج شوند آخرین منافع موجود در برجام از بین می فرایند. مثلاً اگر قبل از اکتبر این اتفاق بیافتد دیگر موضوع برطرف تحریم های تسلیحاتی ایران مطرح نخواهد بود و اگر خروج از برجام بعد از اکتبر انجام بگیرد نیز خطر بازگشت تحریم ها را در پی دارد.