تصویبِ ثبت 83 شیء تاریخیِ شهر سوخته - مجله یافان

به گزارش مجله یافان، به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی، فرهاد نظری - مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی - با اعلام تصویب ثبت 83 شیء تاریخی شهر سوخته در کمیته ثبت آثار ملی منقول گفت: ثبت 83 اثر متعلق به شهر سوخته که در موزه ملی ایران و موزه منطقه ای جنوب شرق ایران در زاهدان موجود بود، از سوی اعضای کمیته ثبت آثار ملی منقول به تصویب رسید. از این تعداد 23 اثر از موزه ملی و 60 اثر از موزه منطقه ای زاهدان انتخاب شده است.

او ادامه داد: این آثار حاصل کاوش های باستان شناسی انجام شده در این محوطه تاریخی از سوی باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی موریتزیو توزی از سال 1346 تا 1357 و دکتر سید منصور سیدسجادی سرپرست هیات ایرانی از سال 1376 تا به امروز است.

نظری ثبت این آثار موزه ای در فهرست آثار ملی را در راستای اجرای قانون حفظ آثار ملی مصوب 1309 مجلس شورای ملی، نظام نامه اجرایی مصوب 1311 هیات وزرا، بند (ج) از ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی مصوب 1364 مجلس شورا و بند ششم از ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی، ماده 22 آیین نامه حفاظت از میراث فرهنگی کشور مصوب شورای امنیت کشور، فصل دوم آیین نامه مدیریت، ساماندهی، نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگی تاریخی منقول مجاز مصوب 1384 هیات وزیران، برشمرد.

بنابر این گزارش، شهر سوخته با مساحت بیش از 150 هکتار از بزرگترین شهرهای قدیم و اولیه فلات بزرگ ایران با حدود 5200 سال قدمت است که پس از 1200-1400 سال به سبب جابه جایی بستر رودخانه، دلتای هیرمند و همچنین تغییرات آب و هوایی متروک شد و از بین رفت.

سید منصور سید سجادی - سرپرست کاوش های شهر سوخته پس از انقلاب اسلامی - اهمیت شهر سوخته در دنیای باستان و حتی امروزی را در تعدد اشیا، زیبایی آن ها و مسائلی این چنینی دانست و گفت: در نقاط دیگر ایران، اشیا و آثار معماری بس زیباتر از شهر سوخته وجود ندارد؛ همچنین اهمیت شهر سوخته در نوع جامعه، روابط بین المللی آن دوران و نقش آن در گسترش فن آوری و هنرهای زمان خود است.

به گفته او، بر اساس داده های به دست آمده از کاوش ها، مردم شهر سوخته از قومیت های گوناگونی تشکیل شده بودند که با صلح و صفا با یکدیگر و با سرزمین های همسایه خود می زیسته اند. در این شهر بزرگ که در اوج شکوفایی خود دارای جمعیتی حدود 9000 تا 12000 نفر بوده کوچکترین نشانه ای از جنگ و جدال و قتال دیده نشده است.

سیدسجادی می گوید: شهر سوخته یک کانون علمی به معنای کامل بوده است؛ به گونه ای که در پنج هزار سال پیش کسانی در آنجا زندگی می کردند که دست به جراحی جمجمه برای معالجه بیماری می زدند، برای محاسبات خود از خط کش های چوبی با مقیاس یک میلی متر استفاده می کردند. همچنین آن ها دارای سیستم لوله کشی آب یا فاضلاب و مخترعین بازی های فکری بر اساس منطق و ریاضیات بوده اند و با انعکاس تصویری بسیار ساده روی ظروف سفالی و غیرسفالی مبدعان نخستین شکل های پویا نمایی (انیمیشن) هم بوده اند؛ این چنین است که نمی توان آن ها را دست کم گرفت.

او یکی دیگر از امتیازات شهر سوخته را، واقع شدن آن در سر چهارراه تمدنی زمان خود دانست و اضافه کرد: اطلاعات باستان شناسی نشان داده که مردم شهر مخلوطی از جوامع گوناگون فلات ایران و خارج فلات بوده است. نتایج کاوش های باستان شناسی نشان داده که این جامعه ترکیبی از مردم محلی، شمالی (آسیای مرکزی)، شرقی (بلوچستان پاکستان و مردم دره سند)، غربی (ایلامیان و بین النهرینیان) و جنوبی (مردم سواحل دریای مکران و سواحل و جزایر جنوبی خلیج فارس) بوده اند.

شهر سوخته در 56 کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل - زاهدان در شرق ایران و در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. این شهر در سی وهشتمین اجلاس یونسکو در اول تیرماه 1393 به عنوان هفدهمین اثر کشورمان در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.